In september lanceerde de Kinderrechtencoalitie een oproep rond het nieuwe thema over onzichtbare kinderen. We verspreidden een bericht met de vraag aan organisaties, vrijwilligers, gezinnen, … om zich te melden rond ‘jonge mantelzorgers’. Jonge mantelzorgers zijn minderjarigen die veel zorg opnemen in hun gezin, wegens de ziekte of afwezigheid van een ouder of andere gezinsleden. Dit kunnen huishoudelijke taken zijn, maar ook letterlijk de ‘zorgen’ om een gezinslid.

Vrij snel kwam er een mailtje binnen van Invest in Me, een Antwerpse vrijwilligersorganisatie. ‘Wij bereiken deze doelgroep, het zou interessant zijn om kennis te maken’. Het was even zoeken om een moment te vinden, want als vrijwilligers konden zij uiteraard enkel ’s avonds en in het weekend afspreken. Uiteindelijk stap ik op een maandagavond van de trein in Antwerpen-Berchem en op de tram naar Deurne.

Benieuwd en een half uur te vroeg (het openbaar vervoer liet zich onverwacht van een zeer efficiënte kant zien) bel ik aan op het adres dat me was gegeven. De deur wordt opengedaan door Nejia, een stralende jonge verschijning. Ze neemt me mee naar de kelder van het huis, een grote polyvalente ruimte met een biljart, salon, wasruimte, … en voor deze gelegenheid ook vergaderlokaal.

Het is nog even wachten op Saliha, maar geen nood, er is thee, er is zoetigheid, er zijn nootjes en fruit en er wordt zelfs een elektrisch vuurtje aangesleept.

Nejia vertelt dat Invest in Me zo’n 15 jaar geleden begonnen is als vrijwilligersnetwerk voor kwetsbare gezinnen. In de loop der jaren hebben ze zich ‘gespecialiseerd’ in 3 doelgroepen:

• Ongepland zwangere meisjes met islamitische achtergrond
• Kwetsbare gezinnen als gevolg van rouw of verlies
• Gezinnen met kinderen in verborgen armoede

Heel wat van bovenstaande problematieken blijven volledig buiten beeld van de reguliere hulpverlening en als er al diensten bij betrokken zijn, zijn de wachtlijsten zo lang of de mogelijkheden voor hulp zo beperkt, dat gezinnen blijven vechten om te overleven.

Gezinnen komen via doorverwijzing bij Invest in Me terecht. Soms midden in de nacht, vaak in schrijnende en dringende omstandigheden. Afhankelijk van de situatie en de hulpvraag wordt het gezin gekoppeld aan één van de sleutelvrijwilligers. Hun actieve kern bestaat uit zo’n 25 mensen, vaak zelf met een groot netwerk van leerkrachten, hulpverleners, therapeuten, …

Deze sleutelvrijwilliger gaat aan de slag met de verschillende problemen: is er nood aan praktische hulp, kan er iemand boodschappen doen, zijn er pampers en melkpoeder, … Er worden kinderen ontluisd, papieren in orde gebracht, diensten opgebeld, …

Alles wordt in kaart gebracht en de eerste crisishulp start op. Saliha, die ondertussen is aangekomen en even hartelijk en gepassioneerd begint te praten als haar collega, vertelt dat het erg moeilijk is om structurele oplossingen te vinden. Diensten zijn onderbemand en moeilijk bereikbaar en vooral: de Antwerpse woningmarkt zit volledig vast. Een betaalbare woning vinden voor een kwetsbaar gezin met een laag inkomen in een crisissituatie is bijna onmogelijk.

Invest in Me gaat heel voorzichtig te werk. Ze komen het gezin binnen als vrijwilliger, beluisteren de situatie en bieden hulp die heel dicht bij het netwerk blijft. Geen diensten, geen hulpverleners, maar gewone mensen die komen helpen. Hierdoor vertrouwen de gezinnen hen heel wat meer toe dan aan de diensten, waarvoor ze op afspraak moeten komen of brieven moeten beantwoorden die ze niet kunnen lezen. De informele aanpak zorgt snel voor veel informatie en de ervaring leerde hen al heel wat ‘truuken van de foor’. Het eerste bezoek is bijvoorbeeld op afspraak, maar eens ze het gezin kennen, springen ze ook een keer onverwacht binnen, zogezegd omdat ze in de buurt waren. Dan letten ze op heel wat signalen, zijn de kinderen bijvoorbeeld nog laat wakker, kan de papa of de mama de zorg wel aan, …?

Zodra de eerste crisissituatie onder controle is en het gezin blijft kwetsbaar, werkt Invest in Me vaak met tijdelijke pleegzorg. Veel vrijwilligers zijn erkend door Pleegzorg Vlaanderen en nemen al dan niet tijdelijk kinderen in huis.

Wat heeft dit alles nu te maken met mantelzorg? Wel, de jonge mantelzorgers in dit verhaal zijn:

• Het meisje dat ’s avonds in de zetel ligt te suffen omdat ze niet kan gaan slapen voor ze haar mama met MS in bed heeft geholpen.
• De jongen die op zijn veertiende in een paar jaar tijd zijn beide ouders verliest en op zijn achttiende spijt heeft dat hij zijn moeder niet meer kan geruststellen en zijn vader niet meer trots kan maken.
• De kleuter die aan het speelpark wordt vastgebonden terwijl mama boodschappen doet omdat papa verlamd in de zetel ligt en niet kan ingrijpen wanneer hij valt.
• De elfjarige dochter die niet wil dat papa hertrouwt nadat mama is gestorven en daarom zelf het huishouden en de zorg voor haar twee broertjes op zich neemt.

Niets is wat het lijkt. Wordt vervolgd …