Onderstaand bericht is geschreven door lidorganisaties Uit de Marge en Chiro in het kader van de VuurWerkWeek en werd op de site van de Vlaamse jeugdraad in de kijker gezet.

Tijdens de #VuurWerk-Week zet de Vlaamse Jeugdraad elke dag een interessante visie op de toekomst van de Vlaamse jeugdwerksector in de kijker.

Samen met Chirojeugd Vlaanderen strijden we tegen racisme en komen we op voor gelijke kansen, integratie en etnisch culturele-minderheden.

De jeugdsector zet zich in voor de strijd tegen racisme

In het kader van VuurWerk zet de jeugdsector het maatschappelijke belang van middenveldorganisaties in de kijker. Zo pakken we samen een maatschappelijk probleem aan: racisme. Dit project wordt gedragen door het netwerk jeugdwerk en getrokken door Uit De Marge en Chirojeugd Vlaanderen. Net daarom is het zo belangrijk om te investeren in het jeugdwerk, want alleen op die manier kunnen we projecten als deze realiseren. En dat is broodnodig.

Racisme: een pijnlijke realiteit

Werken in het jeugdwerk is prachtig. Het is een kans om met het meest waardevolle in onze samenleving om te gaan: onze kinderen en jongeren. De realiteit leert ons echter dat we hen niet altijd kunnen beschermen voor racistische, discriminerende en stigmatiserende uitspraken en daden.

Naar aanleiding van de Mars Tegen Racisme 2019 plaatste Chirojeugd Vlaanderen vzw een getuigenis op haar website van Jamesson. Hij was leider bij een Chirogroep, maar dat had evengoed anders kunnen lopen. Toen hij 16 was, werd hij gepest en uitgesloten vanwege zijn huidskleur. Woorden als ‘neger’ of ‘zwarte’ werden gebruikt om hem rechtstreeks of onrechtstreeks te viseren. Gelukkig voor Jamesson kreeg hij steun van een aantal leden en pakten zijn leiders de situatie aan zodra ze er weet van hadden.

Dat geluk is niet iedereen gegund. Vaak wordt er niet gereageerd wanneer een racistische daad zich voordoet. Via de hashtag #dailyracism worden dagelijks ervaringen als die van Jamesson, gedeeld. Zoals deze: “Toen mijn moeder me na school stond op te wachten aan de schoolpoort, vroeg een klasgenoot of die vrouw mijn moeder was. Toen ik toezegde, antwoordde hij: ‘Amai, een negerin met dikke tetten’. Vanaf dan heb ik maanden geprobeerd om niet met mijn moeder of grootmoeder in het openbaar te komen.”

Racisme blijft echter niet beperkt tot individuen, het is een structureel probleem dat ingebakken zit in onze samenleving. In 2015 werkte Uit De Marge vzw mee aan een rapport van de Kinderrechtencoalitie dat de impact van discriminatie en racisme op kinderen en jongeren onder de loep nam. In het kader daarvan spraken we onder meer met Assia (18 jaar). Haar schoolcarrière toont perfect aan dat vooroordelen kansen ontnemen aan beloftevolle jongeren: “In mijn eerste jaar secundair onderwijs verliep alles goed. Maar toen ik in het tweede de keuze maakte om een hoofddoek te dragen, is er iets veranderd. Zonder dat het echt uitgesproken werd, had ik het gevoel dat mijn keuze om mijn geloof verder te ontwikkelen voor school een drama was.”

Het zijn niet enkel de grove, expliciete racistische daden die kinderen en jongeren schaden. Vaak doen de dagelijkse, impliciete microkwetsingen, zoals stereotypen of vooroordelen, evenveel pijn. Daarnaast botsen ze op heel wat onbewuste drempels binnen bestaande maatschappelijke structuren. Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind stelt dat kinderen recht hebben op ontwikkeling en het recht op bescherming tegen geweld. Bovenstaande voorbeelden tonen aan dat die rechten dagelijks geschonden worden.

Het jeugdwerk samen tegen racisme

In het jeugdwerk zou er geen plek mogen zijn voor racisme. Nergens. Nooit. We nemen de handschoen op om racisme in de sector te bestrijden. Jeugdwerk is er voor ieder die er zin in heeft. Het is een plek waar iedereen erbij hoort, waar ieder zich welkom weet, zich kan ontplooien, een volwaardige plaats krijgt en als gelijke behandeld wordt.

Om dat te realiseren richtten verscheidene jeugdwerkpartners, onder leiding van Uit De Marge vzw en Chirojeugd Vlaanderen vzw, het Netwerk Antiracisme en –discriminatie op. De totstandkoming van dat netwerk is mede gerealiseerd door projectsubsidies van de Vlaamse overheid. Het netwerk zal een visietekst voor de gehele jeugdwerksector opstellen, waarin elke vorm van racisme wordt afgekeurd. Om een veilige omgeving te creëren voor iedereen is het immers nodig om, naast het expliciete racisme, ook impliciete vormen van racisme aan te pakken. De dagelijkse microagressies waarmee slachtoffers van racisme te maken krijgen.

De visie in de praktijk

Het netwerk wil niet alleen een theoretische basis voorzien, maar roept ook op tot actie. Jeugdwerkers en jonge vrijwilligers krijgen een heleboel methodieken en handvaten aangereikt. Deze kunnen ze gebruiken om racisme bespreekbaar te maken of om een racistisch voorval aan te pakken. Het netwerk wil jongeren zo bewustmaken van de rol die ze kunnen opnemen. Door het racistische gedrag van daders openlijk af te keuren en zich te ontfermen over slachtoffers, helpen ze mee aan een omgeving waarin iedereen zichzelf kan zijn. Tegelijk is het belangrijk om te luisteren naar daders, en uit te zoeken welk motief er achter die racistische en haatdragende uitspraken zit. Het is door verbindend te werken dat we racisme als maatschappelijk probleem kunnen aanpakken. Het is net dat verbindend werken wat het jeugdwerk zo sterk maakt. Dat moeten we gebruiken.

Jeugdwerk is een maatschappelijke actor. Onze stem kan een verschil maken in de strijd tegen ongelijkheid, discriminatie en racisme. Des te meer omdat we vanuit de bezorgdheid voor alle kinderen en jongeren vertrekken. Daarom verwachten we van onze beleidsmakers dat ze deze bezorgdheid delen en de strijd mee willen aangaan.

Het ondersteunen van projecten, zoals het Netwerk Antiracisme en –discriminatie, is van cruciaal belang om de gelijkheid in de samenleving te bevorderen. We vrezen dat met de huidige besparingen, dergelijke projecten in gevaar komen. Daarom een oproep om niet blind te zijn voor de realisaties van het jeugdwerk in de strijd tegen ongelijkheid. Behandel ons als een waardevolle partner. We werken namelijk met de toekomst.

Ikrame Kastit, cocoördinator Uit De Marge vzw
Niels De Ceulaer, Nationaal secretaris & Beleidscoördinator Chirojeugd Vlaanderen vzw