Het verhaal van Emma en Lisa gaat over een dertienjarig meisje dat het slachtoffer wordt van mishandeling door twee andere meisjes van haar leeftijd. Ze is ernstig gewond en getraumatiseerd. In het kader van herstelbemiddeling wordt het contact tussen daders en slachtoffer hersteld.

Enkele jaren geleden ontving onze dienst de opdracht om een Hergo te organiseren voor de dertienjarige Lisa. Op zich al een nieuwtje want meisjes krijgen niet zo vaak een Hergo opgelegd, laat staan erg jonge meisjes. Wat ons echter helemaal met de ogen liet knipperen was de kwalificatie van de feiten: poging tot doodslag. Onmiddellijk ontstond een kringetje van collega’s rond Ann, onze teambegeleidster. Iedereen wilde de bewuste beschikking met eigen ogen zien. Ik was één van hen. Bedachtzame vragen werden hardop gesteld: Kunnen we dit? Is het slachtoffer niet te jong? Zijn de feiten niet te zwaar? Er viel een stilte die vervolgens doorbroken werd met een stortvloed aan bedenkingen die een haast bezwerende werking hadden: voorzichtig aanpakken, niets overhaasten, het slachtoffer met fluwelen slofjes benaderen, goed bevragen en vooral informeren en luisteren.

Het dossier werd aan Joost en mij toegekend waarna we meteen de eerste afspraken prikten. Zoals gewoonlijk startten we met het slachtoffer. Zo leerden we Emma kennen, een elfjarig meisje dat in het zesde leerjaar zat en volop uitkeek naar haar Lentefeest. Emma had een flinke knauw gekregen. Ze was stil en achter haar enorme haardos, het hoofd wat gebogen, hield ze ons nauwlettend in de gaten. Met horten en stoten, geholpen door haar mama, deed ze haar verhaal. Ze vertelde dat ze de vraag kreeg of ze naar het huis van Merel wilde komen. Emma ging graag op die uitnodiging in. Merel was een leuk, ietwat ouder meisje met wie ze bevriend was. Daar aangekomen liep het helemaal mis. Er bleken heel wat jongeren aanwezig te zijn in het appartement waar een vreemde sfeer hing. Opeens werd Emma aangevallen door Lisa en Merel waarbij ze werd geslagen, gestampt, aan de haren getrokken en uitgescholden. De omstanders brulden aanmoedigingen en iemand nam het hele voorval op met een smartphone. Op een of andere manier wist Emma thuis te geraken. Ondertussen waren de beelden al viraal gegaan. Emma vond het verschrikkelijk dat haar vernedering voor anderen vertier was.

De gevolgen voor Emma waren uiteraard aanzienlijk. Naast de kneuzingen en andere verwondingen was de emotionele impact groot. Haar vertrouwen in haar vriendenkring had een flinke deuk gekregen, ze werd geplaagd door nare dromen en voelde zich erg verdrietig. Het voorstel van de jeugdrechter om deel te nemen aan de Hergo voor Lisa, wees ze dan ook resoluut van de hand. No way. We verlieten Emma en maakten de afspraak dat we later nog eens zouden bellen. Misschien ging de jeugdrechter wel akkoord om de Hergo om te buigen tot een indirecte herstelbemiddeling. Ondertussen ontmoetten we Lisa, een stil meisje, die met grote ogen naar onze uitleg luisterde. Lisa vertelde ons dat ze wilde meewerken want ze had veel spijt. Ze wilde het zo graag goed maken en gaf aan dat ze zich had laten meeslepen door Merel, de grote afwezige in het verhaal. Bij navraag bleek dat de jeugdrechter onmiddellijk zeer ingrijpende maatregelen had opgelegd. Merels aandeel in de feiten was immers te zwaar om voor de Hergo-methodiek in aanmerking te komen. Plots neemt Emma’s mama contact op. Emma wil de Hergo een kans geven maar wil er zeker van zijn dat Merel niet aanwezig zal zijn. We verzekerden Emma dat ze zich hierover geen zorgen moest maken.

In de weken die volgen, werkten we samen met Emma en Lisa naar de Hergo toe. Dit deden we aan de hand van Duplo-poppetjes die de opstelling van de kring verduidelijkten en die beide meisjes in staat stelden om vlotter te formuleren wat ze precies nodig hadden om zich tijdens de Hergo veilig te voelen. Zorgvuldig kozen ze hun steunfiguren uit en met emoticons hielpen we ze bij het uitzuiveren van hun emoties voor, tijdens en na de feiten.

Ondertussen naderde Emma’s Lentefeest en hing haar mooie feestjurkje keurig klaar in de woonkamer. Lisa deed een schitterende gemeenschapsdienst en haar leerproject verliep vlot. Consulent, parketcriminoloog, respectieve advocaten en vrijwillige burgers werden aangeschreven. Op de to do-lijst stond dan nog de moeilijke taak om een datum in te plannen. We vernamen dat Emma’s Lentefeest een absoluut succes was. Lisa bereidde zich voor op de eindtoetsen. Het schooljaar liep op zijn eind en de vakantie lonkte.

Op de langste dag van het jaar vond de Hergo eindelijk plaats. Broeierig heet was het. De kring was groot. Het werd een lange Hergo die emotioneel belastend was voor zowel Emma als Lisa. De vragen die gesteld werden, waren terecht maar prangend en ongemakkelijk. De antwoorden waren soms pijnlijk maar oprecht. Toen Emma gevraagd werd wat Lisa voor haar zou kunnen doen, stelde het jonge meisje zeer ontwapend voor om een knutselwerk rond het vredesteken te maken. De volwassenen in de kring kregen als het ware een lesje op het gebied van herstel. Lisa bood haar verontschuldigingen aan die door Emma werden aanvaard. Toen de Hergo na een drietal uur eindelijk afliep, was iedereen opgelucht maar tevreden. De zomer kon beginnen.

De weken die volgenden, dacht Lisa na over Emma’s wens. Ze koos ervoor om een wit T-shirt op te smukken met een groot, kleurig vredesteken en een persoonlijke boodschap voor Emma. Dit T-shirt draagt Emma nu als nachtjapon. Als moderator maakt die wetenschap me blij. Het overhandigen van het T-shirt vormde het sluitstuk van Lisa’s maatregelen die allemaal naar wens waren verlopen. Haar papa en stiefmama waren trots en Lisa leek tevreden over zichzelf.

Tijdens de zomervakantie kwam een collega met Merel in contact. Merel vertelde haar wat er gebeurd was en gaf aan dat ze heel veel spijt had. Ze wilde dit duidelijk maken aan Emma maar wist niet hoe ze dat zou kunnen doen. Met Merel werd afgesproken dat ze alvast haar gedachten en verontschuldigingen op papier kon zetten. Misschien wilde Emma de brief wel in ontvangst nemen? Op kousenvoeten nam ik opnieuw contact op met Emma en haar mama. Het was ondertussen enkele weken geleden dat ik Emma voor het laatst had gezien en het viel me op hoe goed en ontspannen ze eruit zag. Ze was erg enthousiast om de middelbare school aan te vatten en vertelde dat de nare dromen tot het verleden behoorden. Aandachtig luisterde Emma naar wat Merel had verteld. Ze besloot dat ze de brief van Merel wel in ontvangst wilde nemen. De brief zou ze pas lezen wanneer ze zich klaar voelde en daar zin in had. Zo gezegd, zo gedaan.

De zorgvuldig handgeschreven brief werd in een enveloppe gestoken en overhandigd aan Emma. Haar mama zou de brief bewaren tot Emma de brief wilde lezen. Het was volop winter toen de mama van Emma mij opnieuw belde. Emma had de brief gelezen en herlezen. Ze had over de inhoud nagedacht en had haar antwoord neergepend. Zou ik het aan Merel kunnen overhandigen? Een nieuwe herstelronde was een feit.

Wat heb ik hieruit geleerd? Dat we het tempo waarmee het hele proces verloopt, kunnen overlaten aan zelfs erg jonge tieners. Dat tijd een goed raadbrenger is. Zeker voor tieners omdat ze nog niet verstard zijn in hun denken. Dat het belangrijk is om als communicatielijn te fungeren en dat te laten weten. En dat opnieuw te laten weten. Dat pistes niet te snel mogen worden afgesloten. Dat de invulling van herstel zo eenvoudig kan zijn als een vredesteken. Maar voornamelijk dat er in kleine mensen een heel groot hart kan huizen.

Meer weten over herstelbemiddeling en alternatieve maatregelen voor minderjarige daders van als misdrijf omschreven feiten en hun slachtoffers?
Neem dan contact op met HCA Oost-Vlaanderen.